ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ Τὸ πολίτευμα τοῦ Σταυροῦ Ἀπὸ τὸ βιβλίο Ἀρχιμ. Ἰεροθέου Βλάχου (νῦν Μητροπ. Ναυπάκτου), «Τὸ πολίτευμα τοῦ Σταυροῦ»,

σελ. 137-145
ἐκδ. Ἱ. Μονὴ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου (Πελαγίας), 1992

.         Κάθε ἀνθρώπινη πολιτεία ἔχει ἕνα νομικὸ πλαίσιο μέσα στὸ ὁποῖο κινεῖται, γιατί εἶναι γεγονὸς ὅτι μετὰ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου οἱ συνθῆκες ζωῆς γίνονται δύσκολες. Ὁ ἄνθρωπος περιέπεσε στὸν σκοτασμὸ τοῦ νοῦ καὶ ἄλλαξαν οἱ σχέσεις του καὶ μὲ τὸν Θεὸ καὶ μὲ τὸν συνάνθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος μὲ σκοτισμένο νοῦ γίνεται ἰδιοτελής, φίλαυτος, αὐτάρκης, ἐμπαθὴς καὶ αὐτὸ ἔχει τραγικὲς συνέπειες γιὰ τὴν ζωὴ τῆς κοινωνίας. Γι᾽ αὐτὸν τὸν λόγο ἐμφανίσθηκαν πολλοὶ νομοθέτες ποὺ ἀγωνίσθηκαν καὶ ἀγωνίζονται νὰ κάνουν ὑποφερτὲς τὶς κοινωνικὲς συνθῆκες. Ἔτσι τὰ ἀνθρώπινα πολιτεύματα στηρίζονται στὴν λογική, στὴν ἀνθρώπινη ἐφευρετικότητα καί, φυσικά, ὅλα ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὶς ὑπάρχουσες κοινωνικὲς συνθῆκες, ἀλλὰ καὶ τὴν δυνατότητα θεραπείας.
.         Τὸ πολίτευμα ὅμως τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σταυρικό. Στηρίζεται πάνω στὸν Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νὰ φυλάττη τὸ δικό Του πολίτευμα διὰ τοῦ Σταυροῦ. «Καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ σταυροῦ σου πολίτευμα». Νομίζω ὅτι οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἀγνοοῦν ὅτι ὁ Σταυρὸς εἶναι ἡ βάση τοῦ ὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικοῦ πολιτεύματος καὶ ὅτι τὸ ὀρθόδοξο πολίτευμα εἶναι σταυρικό. Θὰ ἦταν, λοιπόν, καλὸ νὰ χαραχθοῦν μερικὲς ἁπλὲς σκέψεις γιὰ τὸ κρίσιμο αὐτὸ θέμα, ἀφοῦ μάλιστα πιστεύω ὅτι ἂν θὰ μπορέσουμε νὰ καταλάβουμε αὐτὴν τὴν μεγάλη ἀλήθεια, θὰ μπορέσουμε νὰ εἰσδύσουμε στὸ πραγματικὸ καὶ βαθύτερο νόημα τῆς Ὀρθοδοξίας.
.         Κατ᾽ ἀρχὰς ὁ Σταυρὸς στὴν πατερικὴ διδασκαλία, ἐκτὸς τοῦ ὅτι εἶναι τὸ ξύλο πάνω στὸ ὁποῖο ὁ Χριστὸς τελείωσε τὴν ζωή Του καὶ θριάμβευσε ἐναντίον τῶν δυνάμεων τοῦ σκότους, συγχρόνως εἶναι καὶ ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔσωζε τοὺς ἀνθρώπους πρὸ τοῦ Νόμου, μετὰ τὸν Νόμο, πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτήν.
.         Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς σὲ μία ὁμιλία του ἀναπτύσσει αὐτὴν τὴν θεμελιώδη διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας. Τονίζει ὅτι Σταυρὸς εἶναι «ἡ τῆς ἁμαρτίας κατάργησις». Ἐπίσης, ὑπογραμμίζει τὴν ἀλήθεια ὅτι ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ «προανεκηρύττετο καὶ προετυποῦτο μυστικῶς ἐκ γενεῶν ἀρχαίων, καὶ οὐδείς ποτε κατηλλάγη τῷ Θεῷ χωρὶς τῆς τοῦ Σταυροῦ δυνάμεως». Ἔτσι ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ προτυπωνόταν μυστικῶς στὴν Παλαιὰ Διαθήκη καὶ στὴν πραγματικότητα, ὅπως λέγει στὴν συνέχεια τῆς ὁμιλίας του ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, βιωνόταν ἀπὸ ὅλους τοὺς Προπάτορας καὶ τοὺς Προφήτας. Πραγματικά, «φίλοι Θεοῦ πολλοὶ τῶν πρὸ νόμου καὶ μετὰ νόμον, μήπω τοῦ Σταυροῦ φανέντος». Ἔτσι «καὶ ὁ Σταυρὸς ἦν ἐν τοῖς προγενεστέροις καὶ πρὸ τοῦ τελεσθῆναι».
.         Βεβαίως, τὸ σχῆμα τοῦ Σταυροῦ πάνω στὸν ὁποῖο ὁ Χριστὸς τελείωσε τὴν ζωή Του εἶναι τίμιο καὶ προσκυνητό, γιατί εἶναι εἰκόνα τοῦ ἐσταυρωμένου. Ἔχει μεγάλη ἀξία διότι, πάλι κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμά, ὁ Χριστὸς μὲ τὴν θνητὴ καὶ παθητὴ σάρκα ποὺ προσέλαβε ἀπὸ τὴν Παναγία «τὸν μὲν ἀρχέκακον ὄφιν θεοσόφῳ δελέατι διὰ τοῦ σταυροῦ ἀγγιστρεύσας τὸ ὑπ᾽ αὐτοῦ δουλούμενον ἅπαν ἠλευθέρωσε γένος». Γι᾽ αὐτὸ διὰ τοῦ Σταυροῦ ἦλθε ἡ σωτηρία σὲ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Ἑπομένως, ὁ Σταυρὸς εἶναι τὸ ὄργανο ἐκεῖνο διὰ τοῦ ὁποίου ὁ Χριστὸς ἀπέθανε καὶ μὲ τὸ ὁποῖο νίκησε τὶς δυνάμεις τοῦ σκότους, ἀλλὰ συγχρόνως εἶναι καὶ ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔσωζε καὶ σώζει τοὺς ἀνθρώπους πρὸ τοῦ Νόμου καὶ μετὰ τὸν Νόμο, πρὸ τῆς ἐνανθρωπήσεως καὶ μετὰ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ.
.         Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ στηρίζεται πάνω στὸν Σταυρὸ καὶ ὅλη ἡ ἐκκλησιαστικὴ ζωή, ὅπως σημειώθηκε πιὸ πάνω, εἶναι στὴν πραγματικότητα σταυρικὴ ζωή. Οἱ Πατέρες συνιστοῦν ὅτι πρέπει νὰ προσκυνοῦμε τὸν τύπο τοῦ Σταυροῦ, διότι εἶναι σημεῖο καὶ τρόπαιο μέγιστο τοῦ Χριστοῦ ἐναντίον τοῦ διαβόλου καὶ ὅλης τῆς ἀντικειμένης φάλαγγος, «διὸ καὶ φρίττουσι (οἱ δαίμονες) καὶ φυγαδεύονται τοῦτον τυπούμενον ὁρῶντες» (ἅγ. Γρηγόριος Παλαμᾶς). Θὰ ἤθελα στὴν συνέχεια νὰ τονίσω τρεῖς πραγματικότητες στὶς ὁποῖες φαίνεται ὅτι τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σταυρικό, δηλαδὴ στηρίζεται πάνω στὸν Σταυρό.